Tekst Anka van Voorthuijsen
Foto Arenda OomenEen veilige plek om te wonen is naast onderwijs, werk en coaching- cruciaal voor 'uitgevallen' jongeren die hun leven weer op de rit willen krijgen. Voor het Skills in de Stad concept werk ik samen met het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en het Atelier Rijksbouwmeester. In een interview met het RVB wordt de visie en aanpak uitleged. 'Een leeg gebouw kún je aan de hoogste bieder verkopen.Maar je kunt ook voor maatschappelijk rendement kiezen. Dat levert op de lange duur óók baten op voor de samenleving.'
Wat doe je precies?
' Ik wil jongeren die zijn uitgevallen in de samenleving, door welke reden dan ook, weer perspectief bieden. Die groep neemt,door de coronacrisis, helaas fors toe. Mijn overtuiging is dat je in vier domeinen tegelijk aan de slag moet : arbeidsmarkt, onderwijs, wonen en zorg. Die laatste noem ik liever coaching. Dat is minder stigmatiserend dan zorg, daarbij denken mensen al snel aan kneusjes.'
'In Rotterdam bijvoorbeeld loopt al sinds 2014 het project Talent voor Rotterdam. Jongeren krijgen een plek om te wonen, ze volgen een leertraject en doen werkervaring op, voornamelijk in de zorgsector. Maar het vinden van grote gebouwen of gebouwensembles die je daarvoor kunt gebruiken en waar jongeren ook kunnen wonen, wordt steeds lastiger. De woningnood neemt landelijk hard toe en dat is een groot probleem.'
Hoe kwam je in contact met het RVB?
'Toeval. Op de sportschool raakte ik in gesprek met iemand die bij het RVB werkt. Voor de projecten die ik doe, is leegstaand vastgoed erg belangrijk. Dus mijn interesse was er snel: wat doen jullie met lege gebouwen? Het balletje is gaan rollen. Rijksbouwmeester Floris Alkemade is ambassadeur voor het project: het past naadloos in de maatschappelijke agenda die hij de afgelopen jaren heeft gevoerd. Staatssecretaris Knops heeft het idee ook omarmd en de aftrap gegeven voor de Skills in de Stad pilot .'
Wat ligt er nu voor afspraak?
'Het heet Skills in de Stad. Er start een pilot in Maastricht in een voormalige marechausseekazerne en in Leeuwarden in een leegstaand belastingkantoor. Het RVB stelt die panden beschikbaar. Daar gaan we jaarlijks zo'n 40 jongeren helpen om hun leven weer op de rit te krijgen, met onderdak, een opleiding en uiteindelijk betaald werk. We coachen bij het ontwikkelen en versterken van sociale en werknemersvaardigheden? Die essentiele bagage (Skills) missen ze vaak. De panden zijn cruciaal: omdat ze zo groot zijn kun je veel onder één dak organiseren.'
Zijn er nog meer partners?
'Ja. De gemeentes natuurlijk, zo'n project moet lokaal omarmd worden. Waar is in de regio behoefte aan: een zorghotel, horeca, facilitair, iets met kleding, in de maakindustrie? We werken samen met jeugdzorginstellingen, het bedrijfsleven voor stageplekken, met ROC's die de opleiding verzorgen. Het Rijk ondersteunt gemeentes zo door de inzet van leegstaand vastgoed bij de bestrijding van jeugdwerkloosheid en uitval. Tot nog toe kwam het RVB vooral bij de gemeente als ze van vastgoed af wilden. Nu kan het Rijk daadwerkelijk iets betekenen: ze faciliteren met vastgoed om een sociaaleconomische opgave aan te pakken. Als een soort “Vastgoed-ANWB” leveren ze een ontbrekend onderdeel voor dit proces.'
In welk stadium zit Skills in de Stad nu?
'De overdracht van het vastgoed moet nog plaatsvinden. Dat wordt in Maastricht mogelijk een onderhandse verkoop aan een coöperatieve vereniging, waarvan de leden de partners zijn die meedoen aan het concept. De afspraak is dat het experiment 10 jaar loopt en dat het vastgoed een maatschappelijke bestemming houdt. Dat is nogal afwijkend van hoe het RVB normaal verkoopt, maar dit is een experiment om een groot maatschappelijk probleem aan te kunnen pakken. Dat overstijgt de mogelijkheden die gemeentes hebben. Maar als je binnen dezelfde lijntjes blijft kleuren en blijft doen wat je altijd doet, kom je geen stap verder, dus je moet nieuwe vormen uit gaan proberen"..
‘Leegstand vastgoed is geen kostenpost, maar verborgen maatschappelijk kapitaal.’ Jongeren aan het werk in leegstaand vastgoed in Maastricht.
Skills in de Stad-projectleider Frank Köster: ‘Als je binnen dezelfde lijntjes blijft kleuren en blijft doen wat je altijd doet, kom je geen stap verder.’
Waarin verschilt jouw aanpak van wat er meestal gebeurt?
‘We proberen hier te ontschotten, lokaal en op rijksniveau. Elk departement kan z’n eigen instrument inzetten. Je moet anders rekenen: wat bespaar je als maatschappij als zo’n jongere níet uitvalt? Besparen in het sociale domein komt heel Nederland ten goede. In Rotterdam is 80% van de jongeren die mee deed aan Talent voor Zorg, van een opleiding naar werk gegaan. Anders waren ze misschien de rest van hun leven in de uitvalbak en in een uitkering terecht gekomen. Leegstaand vastgoed is geen kostenpost, maar verborgen maatschappelijk kapitaal. De berekening is te vinden in het rapport ‘Vastgoed gewikt, maatschappelijk gewogen’. De baten komen zowel bij publieke als private partijen terecht.’
Wat waardeer je aan het RVB?
'Ik vind dat het RVB lef toont. Er wordt iets nieuws geprobeerd, waar nog geen regels voor bestaan. Het is makkelijk om te denken : waarom moeten wij dat doen, wij gaan over sténen. Nu gaat het over mensen. Inmiddels heeft het ministerie van VWS het RVB een adviesopdracht gegeven om met gemeenten te onderzoeken welk leegstaand vastgoed getransformeerd kan worden naar woonruimte voor potentiële dak- en thuislozen. Zo kan het vastgoed van het Rijk, en de kennis daarover, ingezet worden voor lokale maatschappelijke vraagstukken. Dat ligt in het verlengde van Skills. Het RVB moet niet meer alleen in te zetten op de hoogst mogelijke opbrengst, maar ook op maatschappelijk rendement.'
• Bron: interview in magazine Kortom van Rijksvastgoedbedrijf
10 /2020